Tasarım dayanımı, TS500‘de şu şekilde ifade edilmektedir:

“Tasarım dayanımı (hesap dayanımı), karakteristik dayanımın güvenlik payı oluşturmak amacıyla, 1 veya 1’den büyük bir malzeme katsayısına bölünmesiyle elde edilen ve kesit hesabında temel alınan dayanım değeridir.”

“Rd” simgesi ile ifade edilir.

Karakteristik malzeme dayanımı değerlerinin, “malzeme katsayısı” diye adlandırılan 1 veya 1’den büyük katsayılara bölünmesiyle elde edilir.

Karakteristik dayanım ise; istatistiksel verilere dayanılarak belirlenen ve bu değerden daha küçük dayanım değeri elde edilmesi olasılığı belirli bir oran olan dayanım değeridir.

Yani; bir malzemenin, yapılan testler sonucunda, istatistiksel verilere dayanılarak belirli bir dayanıma sahip olduğu varsayılıyor. Belirlenen bu dayanım miktarından daha küçük bir dayanım elde edilme olasılığı da göz önüne alınıyor. Çeşitli koşullar veya uygulama esnasında dayanımı negatif etkileyecek durumların oluştuğunu düşünün.. Bu nedenle hesap yapılırken, bu vb. olumsuzluklara karşı kendimizi emniyete almak için; kabul edilmiş dayanım oranını belirlenmiş katsayılara bölerek sanki daha az dayanıma sahip bir malzemeymiş gibi hesap yapıyoruz.

En basit örneğiyle, herhangi bir malzeme varsayalım: Bu malzemenin dayanımı, yapılan deneyler ve bu deney sonuçlarından meydana gelen istatiksel verilere dayanarak 10 kg/cm² olarak kabul edilmiş olsun. Ama bu deneylerde, bazı deney sonuçlarında, 9,5 kg/cm² vb. dayanıma sahip olduğu sonuçlar da muhakkak çıkmıştır. Ancak biz diyoruz ki istatiksel olarak bu malzeme 10 kg/cm² dayanıma sahiptir. Bunun altında bir dayanıma sahip olması da belirli bir oran yani ihtimaldir. Kabul edilen 10 kg/cm²’lik dayanımı, bu malzemenin karakteristik dayanımı olarak kabul ediyoruz. Ancak hesap yaparken, o malzeme için belirlenmiş bir katsayı, örneğin “1,25” olsun. 10/1,25=8 kg/cm² yapar. İşte hesap yaparken malzemenin dayanımı sanki 8 kg/cm² imiş gibi kabul edeceğiz ve hesaplarda bu malzemenin dayanımını 8 kg/cm²  olarak kullanacağız. Buna ise tasarım dayanımı yani hesap dayanımı denmektedir.  Yani, taşıma gücü malzeme katsayılarını kullanarak kendimizi emniyete almış oluyoruz.

En basitinden; C30 betonun karakteristik silindir basınç dayanımı 30MPa’dır. Ancak C30 beton kullanılacak bir yapıda; betonun TS500‘de yer alan malzeme katsayısı 1,5 olduğundan dolayı 30/1,5=20 MPa olur. Yani hesap yapılırken tasarım dayanımı 30 MPa yerine 20 MPa olarak alınır ve hesaplamalar buna göre yapılır. Böylece, kullanılan C30 betonunun; beton santralinde imal edilmesi, şantiyeye getirilmesi, döküm esnasında meydana gelen veya gözden kaçan olumsuz bir durum veya kötü hava koşulları esnasında meydana gelebilecek ve betonun dayanımını düşürecek olumsuzluklara karşı emniyeti sağlanmış olur. Tabi ek olarak belirtmekte fayda var ki; beton dökümü sırasında alınan küp numunelerinin ve beton prizini aldıktan sonra alınan karot numunelerinin, basınç dayanımları test edilerek, yönetmelik ve şartnamelerde belirtilen asgari basınç dayanımlarının sağlanması gerekir.

“Beton Karakteristik Dayanımı“, “Beton Sınıfları ve Betonun Basınç Dayanımı” ve “Yapı Güvenliği” isimli yazılarımızı konu ile ilgili olarak kesinlikle okumanızı ve sitemizde arama yapmanızı tavsiye ederiz.