Bu yazımızda S420 sınıfı inşaat demirinin test raporunu gözlemleyerek, kullanılan donatıların uygun olup olmadığını inceleyeceğiz. Deney için gerekenler, deneyin yapılma şekli vb. konulara ise ilgili diğer yazılarımızdan ulaşabileceksiniz. Bu yazımızda sadece test raporunun incelenmesi ile ilgili konulara ve ilgili standartlara değineceğiz.
Çelik Çubuk Deney Raporu

Öncelikle test yapacak olan laboratuvarın, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı‘ndan ilgili onay ve izinleri almış olması gerektiğini belirtmemizde fayda var. Görüldüğü üzere raporumuzda “Firma Adı, Şantiye Adresi” gibi bilgiler yer almaktadır. Bu bilgilerin doğru olması, ileride doğabilecek herhangi bir sıkıntıda önem arz etmektedir.

Çelik Çubuk Deney Raporu – Numune Bilgileri ve Deney Sonuçlarının Yer Aldığı Kısım

Numune Bilgileri‘ni incelersek; S420 sınıfında; 8, 12, 14 ve 16 mm. çaplarında, her bir çaptan 3’er adet ve 1’er metre uzunluğunda numuneler alındığı görünmektedir.  Numunelerin testlerinin yapılırken ise TS708, TS EN ISO 15360-1 ve TS EN ISO 6892-1 standartlarının baz alındığını görüyoruz.

Deney sonuçlarında Ø16’lık donatının (1. numune) sonuçlarını inceleyelim;

Basit haliyle “Deney Sonucu Bulunan Değerler” kısmı ile “TS 708 – Standart Sınır Değerler” kısmının karşılaştırılmasını yapacağız. Ancak bu sonuçların ne anlama geldiğini, bu bilgilere nereden ulaşabileceğimizi vb. bilgilere de burada yer vereceğiz. Tabi ki her zaman “DEPREM ETKİSİ ALTINDA BİNALARIN TASARIMI İÇİN ESASLAR” yönetmeliğini de esas almalıyız.

Öncelikle akma, çekme kavramları hakkında bilgi almak için “Donatı Akma Dayanımı(Sınırı)“, “Donatı Çekme Dayanımı” ve “Donatı Karakteristik Akma Dayanımı” isimli yazılarımızı okumanızı tavsiye ediyoruz.

TS 708’e göre ve deprem yönetmeliğimize göre konu ile ilgili belirtilen şartlara bir göz atalım:

TS 708 – Mekanik Özellikler Çizelgesi ve Test Raporundaki Değerlerin Kontrolü

Görüldüğü üzere test raporunda yer alan TS 708 değerleri birbirini tutmaktadır.

Not: Resmi Gazete yayınlanmış ve 2019 Ocak ayında yürürlüğe girecek olan “DEPREM ETKİSİ ALTINDA BİNALARIN TASARIMI İÇİN ESASLAR” yönetmeliğinin 7.2.5.3 (b) bendinde “TS 708’de verilen koşullara ek olarak, “çekme dayanımı/akma dayanımı” oranının 1.35 değerinden küçük olması ( Rm/Rr/ <1.35 ) ve eşdeğer karbon oranının %0.55’i geçmemesi koşulu ile S420 beton çeliği de kullanılabilir.” yazmaktadır. Yani çizelgelerde 1,30 olarak yer alan bu oran 2019 itibari ile 1,35 olarak değişecektir.

“DEPREM ETKİSİ ALTINDA BİNALARIN TASARIMI İÇİN ESASLAR” yönetmeliğinde yer alan bu maddeye göre esas almamız gereken oran 1,35’tir ve yukarıdaki resimde yazdığı üzere ilgili standartlarda verilen kuralların farklı olduğu özel durumlarda, bu bölümdeki (“DEPREM ETKİSİ ALTINDA BİNALARIN TASARIMI İÇİN ESASLAR” yönetmeliği ) kurallar esas alınacaktır. 

Gelelim Anma Kütlesine:

TS 708 – 7.3.2. maddesinde yukarıdaki tablo yer almakta olup, ayrıca  “Birim uzunluk kütlesi ve toleranslar Birim uzunluk anma kütlesi için izin verilen toleranslar, anma çapı 8,0 mm’den büyük olan çubukları için ± % 4,5; anma çapı 8,0 mm ve daha küçük olan çubuklar için ise ± % 6,0’dır.” ifadesi belirtilmektedir.

Yani rapor kısmında Ø16’lık 1. numunenin Anma Kütlesi min. ve max. değerleri olan 1508 kg/m ve 1651 kg/m değerleri bu ifadedeki verilen yüzdelik toleranslara göre belirlenmiştir. (± % 4,5)

TS 708’deki tabloda yer alan 1580 kg/m Ø16’lık donatı’nın olması gereken anma kütlesidir.

Yaptığımız deneyde ise elde edilen anma kütlesi: 1,621

Olması gereken anma kütlesi aralığı: 1,580*4,5/100=0,0711 kg/m      1,580-0,0711=1,508 kg/m      1,580+0,0711=1,651 kg/m  Yani; 1,508 – 1,651 (kg/m) aralığıdır.

Deney sonuçları ile olması gereken değerler karşılaştırıldığında;

Akma = 434 (min. değer: 420)   (N/mm²)

Çekme= 549 (min. değer: 500)   (N/mm²)

React/Renom = 434/420 = 1,03 (min. değer: 1,15) (turuncu)

Çekme/Akma = 549/434 = 1,26 (max. değer: 1,30) (mavi)

Kopma Uzaması = %21 (min. değer %10)

Anma Kütlesi = 1,621 (1508 ile 1651 aralığında olmalı) (sarı)   (kg/m)

Böylelikle Beton Çeliği Çubuk Deney Raporu‘nda yer alan tüm tanımları; anlamları, yönetmelik veya standartlarda geçen koşulları ve nasıl elde edildiklerini incelemiş olduk. Bu rapora göre numunelerinin kullanımında bir sakınca olduğu görünmemektedir. Yazımız, üst kısımlarda belirttiğimiz yazılar ve o yazılardaki kaynaklarla beraber incelendiğinde, karşınıza çıkan çelik çubuk deney raporlarını neyin ne olduğunu daha da iyi bilerek ve anlayarak kontrol edeceğinizi temenni ediyoruz.